Chinese kalender - 农历

Een stukje historie

In China is sinds 1912 de westerse (Gregoriaanse) kalender in gebruik. De traditionele maankalender is daarentegen nog van groot belang. Zo wordt bijvoorbeeld de datum van het belangrijkste festival, Chinees Nieuwjaar oftewel het Chinese Lentefeest, bepaald volgens de maankalender. De Chinese kalender is een lunisolaire kalender. Een lunisolaire kalender is een maankalender waarbij rekening wordt gehouden met de achterstand die wordt opgelopen wanneer er alleen sprake zou zijn van 12 maanmaanden, door regelmatig een dertiende maand in te voegen.

De Chinese kalender heeft daarom 12 of 13 maanden per jaar. De maanden hebben negenentwintig dagen (kleine maanden) of dertig dagen (grote maanden). Een kleine rekensom leert dat een jaar van 12 maanden dus 354 dagen telt. Aangezien de aarde er 365 en een kwart dag over doet om dezelfde positie ten opzichte van de zon te bereiken, 'missen' er dus 11 en een kwart dagen per jaar. Hiervoor wordt zeven keer in de negentien jaar een extra dertiende (schrikkel)maand ingevoegd. Het begin van een maand wordt vastgesteld door waarneming, waarbij meestal wel een paar jaar vooruit gerekend wordt, maar de kalender is echter niet volledig vooruit te berekenen. Het Chinese jaar begint op de tweede nieuwe maan na de zonnewende van 21 december. Chinees Nieuwjaar kan dus niet voor 21 januari en niet na 20 februari plaatsvinden.

De dagen en maanden van de Chinese kalender hebben geen namen, maar zijn genummerd van 1 tot 7 (maandag is de eerste dag, dinsdag de tweede, enz.) en van 1 tot 12 (maand 1, maand 2, enz.). In een schrikkeljaar komt daarbij nog een dertiende ongenummerde maand. De plaats van deze extra maand hangt af van de bewegingen van de zon door de tekens van de dierenriem.

Een dag van vierentwintig uur wordt door de Chinezen ingedeeld in twaalf keer twee uur, in het Chinees een 'uur' genoemd. Voor westerse begrippen begint een dag de avond van te voren om elf uur, dus om 23:00 uur in plaats van 24:00 uur.

Tegenwoordig wordt de Westerse (Gregoriaanse) kalender gebruikt. Alleen voor de bepaling van de traditionele feestdagen wordt de oorspronkelijke Chinese kalender gevolgd. Daarnaast willen sommige mensen hun geboortedatum volgens de Chinese kalender weten.

Chinese jaartelling （中国纪年）

Sinds de tijd van de eerste, mythische, Gele Keizer in 2697 v. Chr. (het jaar 0 voor de Chinezen), gaat de Chinese jaartelling uit van een cyclus van zestig jaar, elk met een eigen naam. Hiervoor worden twee rijen namen cyclisch gebruikt. De eerste rij bevat de vijf elementen: hout, vuur, aarde, metaal en water. De tweede rij de twaalf dieren uit de Chinese dierenriem: rat, buffel, tijger, haas, draak, slang, paard, geit, aap, kip, hond en varken. Door ieder jaar een volgende naam uit beide rijen te nemen, krijgen we een cyclus van 60 jaar (12 dieren * 5 elementen) waarin geen duplicaten voorkomen. Bij bepalingen over kortere termijn worden alleen de 12 tekens van de dierenriem genoemd. Zo zijn er 12 namen van dieren, die in een cyclus van 12 jaren hun naam geven aan een jaar. Vrijwel elke Chinees weet in welk Chinees dierenteken hij/zij is geboren.

De huidige (78-ste) cyclus van 60 jaar begon op 2 februari 1984. Een eenvoudige rekensom leert dat 2010 (het vierentwintigste jaar in de 78-ste cyclus) overeenkomt met het Chinese jaar 4704: ((2010-1983) + (78*60)) = 4707.

Tegenwoordig wordt de Westerse (Gregoriaanse) kalender gebruikt. 

De officiële Taiwanese kalender volgt in principe onze Gregoriaanse kalender, maar begint met tellen in ons jaar 1911, toen Dr. Sun Yat-sen de Chinese Republiek uitriep. Toen Generalissimo Chiang Kai-shek in 1949 naar Taiwan vluchtte met de Kwomintang, heeft hij de jaartelling daar geïntroduceerd. Het jaar 2010 is 中華民國八十九年 (zhonghua minguo 89) in Taiwan.